LEGENDA o:
Rósałce z NOwizny

Nowizna (niemiecka nazwa: Neudorf, jedna z jej dawnych nazw: Nova Villa) to wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, położona na Przedgórzu Sudeckim, u podnóża Gór Sowich, niedaleko miast Dzierżoniów i Pieszyce.

W połowie XVI wieku właścicielem tej wsi został Bernhard von Schelndorf i to on wybudował w niej renesansowy dwór. W nadprożu w najstarszej części pałacu widnieje data „1565”, co jest dowodem budowy tego pałacu właśnie w XVI wieku.

Źródła podają, że w czasie zawieszenia broni latem 1813 r. podczas wojny Napoleona z wojskami prusko-rosyjskimi pałac był kwaterą główną króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.

W XIX w. pałac należał do Ferdinanda hrabiego zu Stolberg-Wernigerode, a następnie Alexandra Ludwiga hrabiego von Pückler. Jako ostatniego przedwojennego właściciela źródła wymieniają dwie różne rodziny: von Hundin-Sitzschin i von Perponcher-Sedlnitzky.

W 1945 r. pałac zajęli żołnierze radzieccy, którzy przez półtora roku zniszczyli pałacowe komnaty i dokładnie przekopali przypałacowy park w poszukiwaniu skarbów. Potem w pałacu zamieszkał wójt, który na parterze urządził stajnię dla koni. Kontynuował poszukiwania skarbów i podobno coś znalazł, bo – jak wieść głosi – szybko opuścił Nowiznę i zamieszkał pod Krakowem.

Obecny właściciel odkupił pałac od wnuczki Stanisława Wyspiańskiego (pałac trafił do jej rodziny w zamian za majątek utracony w czasie II wojny światowej) i stara się doprowadzić go do dawnej świetności.

Legenda o rusałce pochodzi najprawdopodobniej z przełomu XVII i XVIII wieku, nie wiadomo jednak, czy ta historia zdarzyła się właśnie w Nowiźnie. Wprawdzie obok pałacu przepływa rzeczka Piława, a niedaleko znajduje się staw, jednak  najprawdopodobniej był on stawem w przypałacowym parku. Jeśli było tu jakieś większe jezioro, to już go nie ma (być może bohaterka tej legendy chodziła nad jezioro w Bratoszowie, które w tamtych czasach było bardziej oddalone od siedzib ludzkich).